Bir bombus arısı yuvasının güveler tarafından tahrip edilmiş hali
Teşvik için konulmuş bir bombus arısı yuvası önünde güve kelebeği. Yuva girişinde güve kapanı olduğu için mum güveleri karıncalar ve diğer böcekler yuvaya girememekte, sadece bombus arıları girip çıkabilmektedir.
Güve kelebeği
Güve kelebeği
Uyuz böceği-arı biti (milbe) Bombus arıları üzerinde bulunan bir akar.
Resimlerin alındığı kaynak:
BOMBUS ARILARININ HASTALIKLARI ZARARLILARI VE DÜŞMANLARI
1-Hastalıkları: Bombus arılarının genel olarak bal arılarının yakalandıkları hastalıklara yakalanabilecelkleri varsayılır. Ancak laboratuvarda sağlıklı koşullarda yetiştirilen kolonilerde bu hastalıklar olmaz genellikle. Bu hastalıklardan bazıları doğada yaşayan bombus arılarında görülmektedir. Bunlar nematod ve nosemadır.
Nematot (Sphaerularia bombi) paraziti bulunan ana arılar yuva kuramazlar ve yumurtlayamazlar. İlkbaharda yavaş ve hantal uçuşlu, çıplak ve açık yerlere konan, toprağı kazan ana arılarda nematod var demektir. Bunlara yardım etmek imkansızdır. En doğrusu yöreden uzaklaştırmaktır.
Nosema apis sporla çoğalır. Bulaşık peteklerde ve dışkıda yaşar. Hasta arıların felç, şişkin karın, uçuş zorluğu, emekliyerek yürüme gibi belirtileri vardır. Arılarda görülürse Fumudil-B adlı ilaç ile tedavi yoluna gidilebilir.
2-Tarım ilaçlarından zehirlenme : Seralarda kullanılan tarım ilaçlarının arılara etkileri 3 çeşittir :
a-Arılara hiç zararı olmayan ilaçlar. Bunlar arılar serada iken de atılabilir.
b-Kullanılacağında arıların seradan çıkarılması gereken ilaçlar. İlaçlama bittikten sonra arılar seraya konabilir.
c-Zehirli ve zararlı ilaçlar. Bunlardan biri seraya bir süre önce atılmış olsa bile zehir etkisi geçmemişse seraya kesinlikle arı konmamalıdır. Bu tür ilaçlar serada kullanılmış ise ilaç aldığımız ziraatçı ile konuşmalı ve çok dikkatli olmalıyız. Daha doğrusu eğer seramıza arı koyacaksak zirai mücadelemizi arılara zararsız olan ilaçlarla yapmalıyız. Meyve ağaçlarına ve ekinlere atılan tarım ilaçları da zararsızından seçilmezse faydalı böceklere bu arada bombus arılarına da büyük zarar verebilir.
3- Karıncalar : Karıncalar şeker şurubu veya polen almak için yol bulabilirlerse kovana girerler. Seracılarımız önlem olarak ya kovanı tavana asıyorlar ya da kovanın altına bir karton serip kovanın etrafını yanık motor yağı ile yağlıyorlar. Başka bir çözüm, kovanı koyacağımız yere bir sandık koyalım. Sandığın üstüne kenarları taşacak şekilde bir cam koyalım. Camın alt yüzünü sıvı bir yağ ile yağlayalım. Ancak karıncanın camdan başka bir yolu kalmasın. Karıncalar yağlı camdan geçmek istemeyince kovana ulaşamayacaktır.
1-Hastalıkları: Bombus arılarının genel olarak bal arılarının yakalandıkları hastalıklara yakalanabilecelkleri varsayılır. Ancak laboratuvarda sağlıklı koşullarda yetiştirilen kolonilerde bu hastalıklar olmaz genellikle. Bu hastalıklardan bazıları doğada yaşayan bombus arılarında görülmektedir. Bunlar nematod ve nosemadır.
Nematot (Sphaerularia bombi) paraziti bulunan ana arılar yuva kuramazlar ve yumurtlayamazlar. İlkbaharda yavaş ve hantal uçuşlu, çıplak ve açık yerlere konan, toprağı kazan ana arılarda nematod var demektir. Bunlara yardım etmek imkansızdır. En doğrusu yöreden uzaklaştırmaktır.
Nosema apis sporla çoğalır. Bulaşık peteklerde ve dışkıda yaşar. Hasta arıların felç, şişkin karın, uçuş zorluğu, emekliyerek yürüme gibi belirtileri vardır. Arılarda görülürse Fumudil-B adlı ilaç ile tedavi yoluna gidilebilir.
2-Tarım ilaçlarından zehirlenme : Seralarda kullanılan tarım ilaçlarının arılara etkileri 3 çeşittir :
a-Arılara hiç zararı olmayan ilaçlar. Bunlar arılar serada iken de atılabilir.
b-Kullanılacağında arıların seradan çıkarılması gereken ilaçlar. İlaçlama bittikten sonra arılar seraya konabilir.
c-Zehirli ve zararlı ilaçlar. Bunlardan biri seraya bir süre önce atılmış olsa bile zehir etkisi geçmemişse seraya kesinlikle arı konmamalıdır. Bu tür ilaçlar serada kullanılmış ise ilaç aldığımız ziraatçı ile konuşmalı ve çok dikkatli olmalıyız. Daha doğrusu eğer seramıza arı koyacaksak zirai mücadelemizi arılara zararsız olan ilaçlarla yapmalıyız. Meyve ağaçlarına ve ekinlere atılan tarım ilaçları da zararsızından seçilmezse faydalı böceklere bu arada bombus arılarına da büyük zarar verebilir.
3- Karıncalar : Karıncalar şeker şurubu veya polen almak için yol bulabilirlerse kovana girerler. Seracılarımız önlem olarak ya kovanı tavana asıyorlar ya da kovanın altına bir karton serip kovanın etrafını yanık motor yağı ile yağlıyorlar. Başka bir çözüm, kovanı koyacağımız yere bir sandık koyalım. Sandığın üstüne kenarları taşacak şekilde bir cam koyalım. Camın alt yüzünü sıvı bir yağ ile yağlayalım. Ancak karıncanın camdan başka bir yolu kalmasın. Karıncalar yağlı camdan geçmek istemeyince kovana ulaşamayacaktır.
Bazı kaynaklara göre limon, tuz ve talk pudrası da karıncarın bir yere gelmesini engellemektedir.
4-Böcekle beslenen hayvanlar: Tilki, porsuk, kirpi, köstebek, kertenkele, sıçan ve fare de bombus arılarının düşmanıdırlar.
5-Arı biti (uyuz böceği) (Parasitellus fucorum): Doğada yaşayan bazı bombus arılarında küçük parazitler bulunmaktadır. Bu parazitler hortumlarını arının vücuduna sokarak kanlarını emmektedir.
6-Bombus mum güvesi (Aphomia sociella): Doğada yaşayan bombus kolonilerinin yuvalarına dadanan mum güveleri yuvanın temel maddesi olan mumları kemirip yiyerek yuvayı parçalayıp bozmakta, yumurta ve yavrulara zarar vermektedir. Kelebekler geceleri yuvaya girip yumurtlamaktadırlar. Seraya yeni gelen bir kolonide mum güvesi olmaz genellikle. Ama sonradan gelebilir. Hatta ömrü bitmiş kolonilerin hücre gözlerini oluşturan mumların tamamını yiyerek yuvayı zamanla tamamen çökertir. Bu güvenin kelebekleri bal arısı güve kelebeğinden daha küçüktür. Bu güveler ve kelebekleri mum ile aynı kokuda olduklarından bombus arıları onları düşman saymamaktadır. Önlem olarak yuvanın bir kenarına ve uçuş yoluna lavanta çiçeği, sarımsak veya kokulu sabun koymak düşünülebilir. Arılara zararsız güve ilaçları da kullanılabilir.
7- Kuru meyve güvesi (Plodia interpunktiella): Meyve kelebekleri ve güveleri bazan bombus yuvalarına girmekte onlara zarar vermektedirler. Bunlar mum güvesinden daha ufak yapıdadırlar. Mücadelesi mum güvesinde olduğu gibidir.
7-Asalak bombus : Başkalarının üstünden geçinen canlılara asalak denir. Bazı bombus türlerinin bir asalak bombusu vardır. Bombus terrestris kolonilerine Guguk bombusu (Psitrus vestalis) denilen bir tür konuk olmaktadır.
Asalak bombuslar yuva kuramazlar. Yavrularına bakamazlar. Mum bezleri, arka ayaklarında polen sepetçiği yoktur. Buna karşılık konuk olacağı ev sahibi ana arıya oranla daha büyük bir başı, daha uzun bir sokacı vardır. Asalak bombus ana arısı neslini devam ettirebilmek için zorla bir bombus yuvasına konuk olur. Ev sahibi ana arı iyi geçinmezse onu öldürür, onun yerine geçer. Yumurtalarını ev sahibi işçi arılar ısıtır, onlardan çıkan larvaları besleyip büyütürler. Yumurtalardan işçi arı çıkmaz. Ya ana arı ya da erkek arı çıkar. Ana ve erkek arılar çiftleştikten sonra ana arılar kış uykusuna yatar.
Asalak bombusların çok ürediği seneler ev sahibi bombus arıları fazla ana arı yetiştiremez. Böylece bir sonraki sene kış uykusundan uyanan asalak bombus ana arıları konuk olacak yeteri kadar ev sahibi bombus yuvası bulamazlar. O sene asalak bombuslar az üretilmiş olur. Asalak bombus az üreyince ev sahibi bombuslar çok üreyebilir. Bu şekilde denge sağlanarak ikisinin de üremesi devam eder.
4-Böcekle beslenen hayvanlar: Tilki, porsuk, kirpi, köstebek, kertenkele, sıçan ve fare de bombus arılarının düşmanıdırlar.
5-Arı biti (uyuz böceği) (Parasitellus fucorum): Doğada yaşayan bazı bombus arılarında küçük parazitler bulunmaktadır. Bu parazitler hortumlarını arının vücuduna sokarak kanlarını emmektedir.
6-Bombus mum güvesi (Aphomia sociella): Doğada yaşayan bombus kolonilerinin yuvalarına dadanan mum güveleri yuvanın temel maddesi olan mumları kemirip yiyerek yuvayı parçalayıp bozmakta, yumurta ve yavrulara zarar vermektedir. Kelebekler geceleri yuvaya girip yumurtlamaktadırlar. Seraya yeni gelen bir kolonide mum güvesi olmaz genellikle. Ama sonradan gelebilir. Hatta ömrü bitmiş kolonilerin hücre gözlerini oluşturan mumların tamamını yiyerek yuvayı zamanla tamamen çökertir. Bu güvenin kelebekleri bal arısı güve kelebeğinden daha küçüktür. Bu güveler ve kelebekleri mum ile aynı kokuda olduklarından bombus arıları onları düşman saymamaktadır. Önlem olarak yuvanın bir kenarına ve uçuş yoluna lavanta çiçeği, sarımsak veya kokulu sabun koymak düşünülebilir. Arılara zararsız güve ilaçları da kullanılabilir.
7- Kuru meyve güvesi (Plodia interpunktiella): Meyve kelebekleri ve güveleri bazan bombus yuvalarına girmekte onlara zarar vermektedirler. Bunlar mum güvesinden daha ufak yapıdadırlar. Mücadelesi mum güvesinde olduğu gibidir.
7-Asalak bombus : Başkalarının üstünden geçinen canlılara asalak denir. Bazı bombus türlerinin bir asalak bombusu vardır. Bombus terrestris kolonilerine Guguk bombusu (Psitrus vestalis) denilen bir tür konuk olmaktadır.
Asalak bombuslar yuva kuramazlar. Yavrularına bakamazlar. Mum bezleri, arka ayaklarında polen sepetçiği yoktur. Buna karşılık konuk olacağı ev sahibi ana arıya oranla daha büyük bir başı, daha uzun bir sokacı vardır. Asalak bombus ana arısı neslini devam ettirebilmek için zorla bir bombus yuvasına konuk olur. Ev sahibi ana arı iyi geçinmezse onu öldürür, onun yerine geçer. Yumurtalarını ev sahibi işçi arılar ısıtır, onlardan çıkan larvaları besleyip büyütürler. Yumurtalardan işçi arı çıkmaz. Ya ana arı ya da erkek arı çıkar. Ana ve erkek arılar çiftleştikten sonra ana arılar kış uykusuna yatar.
Asalak bombusların çok ürediği seneler ev sahibi bombus arıları fazla ana arı yetiştiremez. Böylece bir sonraki sene kış uykusundan uyanan asalak bombus ana arıları konuk olacak yeteri kadar ev sahibi bombus yuvası bulamazlar. O sene asalak bombuslar az üretilmiş olur. Asalak bombus az üreyince ev sahibi bombuslar çok üreyebilir. Bu şekilde denge sağlanarak ikisinin de üremesi devam eder.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder