Bombus arısı bireyleri

Koyu renkli toprak bombusu - ana arı

Koyu renkli toprak bombusu - erkek arı

Koyu renkli toprak bombusu - işçi arı

Bombus arısı bireyleri ve işbölümü

Bir kolonide 3 çeşit arı bulunur. Ana arı, işçi arılar ve erkek arılar. Koloni ana arının yumurtladığı yumurtalardan gelişip çoğalan arılardan oluşur. Ana arının yumurtladığı döllenmiş yumurtalardan işçi arılar ve ana arı meydana gelir. Ana arı döllenmemiş yumurta yumurtlarsa bunlardan erkek arılar oluşur. Vücut yapısı olarak genelde ana arı en iri olanıdır. Ufak olanlar ise işçi arılardır. Cinslerin sesleri de farklıdır. En kalın ses ana arıya ait olandır. Erkek arılarınki orta, işçi arılarınki onlara oranla daha incedir. Bunlar duyunca hemen anlaşılacak kadar farklıdır.
Erkek arılar sadece irilik bakımından değil vücut yapısı olarak da farklıdır. Arka ayaklarında polen toplama sepeti yoktur. Antenleri 13 bölümden oluşur. Oysa ana ve işçi arıların anten bölümleri 12 adettir. Bombus terrestris erkek arısının kafa yanındaki sarı halka ana ve işçi arılara oranla daha uzun ve alt uçları daha geniştir. Oysa ana arı ve işçi arılarda bu tasmanın alt uçları daralır ve öyle biter. Erkek arıların kuyruk ucu ötekilere oranla yuvarlaktır. Erkek arıların sokacı yoktur. Erkek arıların kolonideki görevi yeni çıkmış ana arılarla çiftleşerek onların döllü yumurtaya sahip olmalarını sağlamaktır. Polen ve nektar toplayıp getirmezler. Yavruların beslenmesine yardım etmezler. Vücutlarının ısısı sayesinde yuvanın ve yavruların ısınmasına katkıları olur. Erkek arılar dışarı uçtuktan sonra kendileri beslenebilirler ve tüylü yapıları sayesinde tozlama olayına da katkıları olur.

İşçi arılar aralarında işbölümü yaparlar. Küçük yapılı veya kanatları sakatlanmış arılar iç işlerine bakar. Bir de bu küçük yapılı arılar soğuk havalarda kendilerini iri arılar kadar ısıtamazlar. Isınamayan arı da verimli uçuş yapamaz. Yuvadaki küçük arılar sizi yanıltmasın onlar en yaşlı arılardır. Yuvada yumurtaların, larvaların ve pupaların ısıtılması, larvaların beslenmesi, temizlik işleri, petek örme işi ilkin ana arı tarafından yapılırken işçi arılar çıktıktan sonra bu iç işlerde çalışan arılar tarafından yapılır.

Bombus arıları çiçektozunu taze kullanırlar. Yavrularını beslemek için hergün sıcak soğuk demeyip çiçektozu toplamaya çıkarlar. Bal arıları kadar bal stoğu da yapmazlar. Bu isabetli bir davranış olsa gerek. Çünkü yer altında ve yer üstünde fare, köstebek, karınca gibi bir sürü bal hırsızı onların ballarını yağmalamayı severler. Arıların bazıları da yuva kapısında yabancılara ve bu tür yağmacılara karşı nöbet tutarlar. Kendi kolonilerindeki arıların hepsi aynı kokuda olduğu için onları içeri alırlar. Yabancıları içeri almazlar. Ya da trompet sesine benzeyen seslerle alarm verirler ve koloni kendini savunma durumuna geçer. Bu nöbetçi arıların başka bir görevi daha vardır. Günün ilk ışıkları belirmeye başlayınca nöbetçi arılar kendi tarzlarında trompet çalarak işçi arıları uyandırırlar. İşe başlama alarmı verildikten iki dakika içinde iri ve güçlü arılar dış işlerde çalışmaya,balözü ve çiçektozu toplamaya giderler. İhtiyaç olursa su taşırlar. Bu arılar nektar kullanarak vücutlarını kolayca ısıtabilirler ve soğuk havalarda bile kolayca uçabilirler. İri arıların dış işlerde çalışmasının asıl nedeni budur. Dış işlerde çalışan arıların ömrü daha kısa olur. İç işlerde çalışanlar ise daha uzun ömürlüdür.

Arıların dış işlerde veya iç işlerde çalışması kesin ve katı kurallara bağlı değildir. Arıların gücüne, yeteneğine veya ihtiyaca göre bu kendiliğinden ayarlanmaktadır.